Po krótkiej przerwie kontynuuję serię wpisów dotyczących zachowku. Konsekwencje wpływu umowy darowizny na prawo do zachowku potrafią być źródłem długoletnich sporów na gruncie nie tylko prawnym, lecz przede wszystkim na gruncie rodzinnym.
Z mojego doświadczenia wynika, że głównym źródłem konfliktów na tym tle jest przekonanie, że spadkodawca ma prawo dysponowania majątkiem jeszcze za swojego życia bez żadnych większych ograniczeń. Po śmierci spadkodawcy okazuje się, że przekonanie to było przynajmniej częściowo błędne.
Nieprzemyślane albo niezaplanowane od strony prawnej decyzje co do sposobu rozdysponowania przez spadkodawcę należącym do niego majątkiem prowadzą do wielu komplikacji głównie natury finansowej (na przykład konieczność sprzedaży majątku celem zapłaty zachowku) lub rodzinnej.
W związku z tym, warto wiedzieć w jaki sposób umowa darowizny wpływa na zachowek. Wiedza ta może być dla Ciebie przydatna nie tylko dla spadkobierców (lub potencjalnych spadkobierców), lecz także dla przyszłych spadkodawców. Pamiętaj o tym, że zaplanowanie sposobu sukcesji na odpowiednim etapie życia może mieć kluczowe znaczenie dla urzeczywistnienia woli spadkodawcy oraz uniknięcia rodzinnych konfliktów.
Dowiesz się więcej na ten temat oglądając materiał wideo, który przygotowałem specjalnie dla Ciebie. Jeżeli nie możesz obejrzeć nagrania, przeczytaj tekst znajdujący się poniżej. Przygotowałem dla Ciebie transkrypcję mojej wypowiedzi.
Zachowek a darowizna – 3 sposoby wpływu darowizny na prawo do zachowku
Jak wyjaśniłem Ci w jednym z poprzednich materiałów wideo, osoby obdarowane przez spadkobiercę mogą ponosić odpowiedzialność za zapłatę zachowku. Nie jest to jednak jedyna sytuacja, w której darowizna wpływa na prawo do zachowku. Dzisiaj chciałbym przedstawić Ci trzy sposoby, poprzez które darowizna wpływa na prawo do zachowku. Jakie to sposoby?
1. Darowizna jest uwzględniana przy obliczaniu substratu zachowku
Darowizny dokonane przez spadkodawcę mogą wpływać na wysokość zachowku należnego osobie uprawnionej do jego otrzymania. W jaki sposób? Obliczanie wysokości należnego zachowku polega przede wszystkim na ustaleniu tak zwanego substratu zachowku. Na substrat zachowku składa się stan czynny spadku (wartość majątku spadkowego pomniejszona o długi) oraz darowizny doliczane do spadku. O tym jakie darowizny podlegają doliczeniu do spadku przy obliczaniu zachowku opowiem Ci w jednym z kolejnych materiałów wideo.
2. Darowizna może pokryć należny zachowek
Darowizna może pokryć zachowek należny osobie uprawnionej do jego otrzymania. Przypominam, że zachowek to pewna część majątku, którą spadkodawca powinien pozostawić po sobie osobom najbliższym. Jeżeli na podstawie umowy darowizny została przekazana część majątku wystarczająca do pokrycia zachowku, osoba uprawniona do zachowku może nie być uprawniona do żądania od innych osób (np. spadkobierców) uzupełnienia zachowku poprzez zapłatę oznaczonej kwoty pieniężnej.
3. Darowizna może powodować obowiązek uzupełnienia zachowku należnego innej osobie
Osoba obdarowana może być zobowiązana do uzupełnienia zachowku należnego osobie uprawnionej do zachowku. Kiedy? Wtedy gdy uprawniony do zachowku nie może otrzymać należnego mu zachowku od spadkobierców lub zapisobierców windykacyjnych. Za uzupełnienie zachowku odpowiedzialni są wszyscy obdarowani w kolejności chronologicznej. W pierwszej kolejności odpowiedzialne są osoby, które zostały obdarowane później, w dalszej kolejności odpowiedzialne są osoby obdarowane wcześniej.
Darowizna ma silny wpływ na prawo do zachowku
Co powinieneś zapamiętać po obejrzeniu tego materiału wideo? Umowa darowizny może mieć bardzo istotny wpływ na prawo do zachowku. Po Pierwsze, darowizny mogą być uwzględniane przy obliczaniu wartości tak zwanego substratu zachowku – wartości spadku, od której obliczany jest zachowek należny danej osobie. Po drugie, darowizna może podlegać zaliczeniu na poczet zachowku należnego po danym spadkodawcy. Po trzecie wreszcie, może powodować odpowiedzialność osoby obdarowanej za zapłatę zachowku w sytuacji, w której osoba uprawniona do jego otrzymania nie może go otrzymać od spadkobierców lub zapisobierców windykacyjnych.
Piotr
9 kwietnia 2014 11:03Panie Konradzie czekam na wpis:
„Zachowek a umowa o dożywocie oraz darowizna z ustanowioną dożywotnią służebnością mieszkania, czyli jak prawo do dożywotniego mieszkania wpływa na prawo do zachowku”.
Gratuluję fajnego przejrzystego bloga:)
Wojciech Rudzki
10 kwietnia 2014 00:07Panie Piotrze, bardzo dziękuję. Postaram się wkrótce przygotować wpisy na ten temat.
Piotr
10 kwietnia 2014 13:51Przepraszam za omyłkę w imieniu w moim wcześniejszym wpisie panie Wojciechu 🙂
Wojciech Rudzki
16 kwietnia 2014 17:21Nic nie szkodzi 🙂
Maciej Woźniak
14 lipca 2014 16:41Witam,
gratuluję genialnego bloga. Mam pytanie, czy darowizna będzie zaliczana do prawa zachowku niezależnie od tego ile czasu minęło między darowizną a śmiercią darczyńcy? Przykład: jedyny żyjący rodzic daruje jednemu z dwojga dzieci ziemię (defacto cały swój majątek). Obdarowane dziecko mieszka z tym rodzicem aż do jego śmierci, opiekując się nim do końca. Drugie dziecko wyjechało za ocean jeszcze przed darowizną. 25 lat po darowiźnie, rodzic darczyńca umiera. Drugie dziecko zza oceanu żąda od odbarowanego rodzeństwa zachowku rok po śmierci rodzica. Czy to naprawdę możliwe?
A jeśli tak, czy mają znaczenie poniesione przez dziecko obdarowane nakłady jakie poniosło celem utrzymania tej ziemi?
A co z kolei z pożytkami (plony i przychody z plonów) uzyskanymi w tym czasie. Czy tego też może dochodzić pominięte przy darowiźnie dziecko?
Będę wdzięczny za odpowiedź.
stanislawa
26 października 2014 18:43Witam , moje pytanie dotyczy darowizna zostala przekazana z matki na syna w 2002 roku ,a w 2014 roku matka zmarla wiem ze musze dokonac nabycia spadku po matce i moje pytanie jest takie czy jak w 2002 darowizna zostala dokonana czy mam prawo jako siostra starac sie o zchowek od brata, czy to sie nie przedawnia dziekuje ,pozdrawiam
MARIUSZ
2 listopada 2014 15:32WITAM.
W LISTOPADZIE 2011 ROKU UMARŁA MOJA BABCIA. MIAŁA MIESZKANIE KTÓRE DWA TYGODNIE PRZED ŚMIERCIĄ PRZEPISAŁA W DAROWIŹNIE MOJEJ SIOSTRZE NASZ OJCIEC A SYN BABCI NIE ŻYJE. CZY MAM PRAWO DO ZACHOWKU JEŻELI TAK TO ILE MAM CZASU NA WYSTĄPIENIE DO SĄDU O NABYCIE PRAW DO SPADKU I O EWENTUALNY ZACHOWEK?
Wojciech Rudzki
10 listopada 2014 22:35Panie Mariuszu, dziękuję za pytanie.
1) komu przysługuje zachowek – przed zadaniem pytania uprzejmie proszę o zapoznanie się z wpisem na ten temat (w takiej sytuacji zachowek przysługuje)
2) jak długo można żądać zachowku – także na ten temat znajduje się wpis na blogu
MARIUSZ
11 listopada 2014 21:17BARDZO DZIĘKUJĘ I POZDRAWIAM 🙂
XXXX
12 listopada 2014 18:23Witam,
Pod linkiem http://tvn24bis.pl/informacje,187/jak-nie-placic-zachowku-po-otrzymaniu-darowizny,411033.html znajduje się informacja, co zrobić aby nie płacić zachowku. Jednak wydaje się to w świetle przepisów nie do końca prawdą. Moja siostra ma dach nad głową, natomiast ja wciąż nie mam własnego mieszkania. Liczę na mieszkanie po rodzicach, którzy chcą przekazać mi je w formie darowizny z zawarciem klauzuli dot. zwoleninia darowizny z zaliczenia na schedę spadkową.
Czy takie rozwiązanie spowoduje, że siostra nie będzie mogła starać się o zachowek, ponieważ mieszkanie nie będzie elementem spadku? Jeśli nie, to jak uniknąć płacenia zachowku rodzeństwu?
XXXX
Wojciech Rudzki
13 listopada 2014 08:32Z treści tego artykułu wynika, że nie generalnie nie można uniknąć obowiązku zapłaty zachowku. Wyjścia są tak naprawdę dwa: 1) umowa dożywocia, 2) odrzucenie spadku przez osobę obdarowaną, która otrzymała darowiznę 10 lat przed śmiercią spadkodawcy (nie jest wtedy spadkobiercą ustawowym, a w konsekwencji obowiązek zapłaty zachowku wygasa).
marzena
25 listopada 2014 13:46witam, dostałam w darowiźnie dom od dziadka w 2005r. po jego śmierci w 2012r odrzuciłam spadek w imieniu swoim i dzieci. pozostali spadkobiercy żądają wypłaty zachowku czy w sytuacji gdy ja w świetle prawa nie jestem już ustawowym spadkobiercą należy im się wyplata zachowku.
Mirek
30 listopada 2014 09:54Witam, przydatny blog. Moje pytanie bo nie wiem czy dobrze zrozumiałem?
Brat dostał w 2013 r darowiznę od rodziców, mamy5ro rodzeństwa:
1.to prawo do zachowku przepadnie po 10latach od tej daty,
2.czy kiedy rodzice „odejdą” mam do 5 lat możliwość ubiegać się o zachowek.
3.To wystarczy pismo np. poleconym wysłać do obdarowanego wysłać a jak ustalić wartość darowizny i wartość zachowku.
Z góry dziękuje za odpowiedz
Michał
21 stycznia 2015 03:28Dlatego w planach spadkowych, zawsze warto przemyśleć zawarcie umowy dożywocia.
Jurek
16 kwietnia 2015 08:16Witam proszę P
Jurek
16 kwietnia 2015 10:37Witam Panie Mecenasie W roku 1989 moja mama dokonała aktem notarialnym darowizny na rzecz moja która przyjąłem ½ budynku 80 m2 i działka 744 m2. Na całości została ustanowiona na rzecz mojej mamy służebność. Od 2008 r. zajmuje się moja mamą cało dobo-wo bo jest osobą lezącą i ma już 96 lat. Moje rodzeństwo nie jest zainteresowane opieką mojej mamy. Jak będzie wyglądała sprawa zachowku po śmierci mojej mamy. Treść z aktu: strony określają że wartość polowy bud. Mieszkalnego wynosi na kwotę 1.391.600 zł zaś wartość czystej darowizny ,uwzględniając polowe wartości służebności w kwocie 450.000 określają strony na kwotę 1.500.000.Proszę o udzielenie mi odpowiedzi .Pozdrawiam .Jurek
Malgorzata
18 lipca 2015 14:56Witam, bardzo interesuje mnie kwestia jak prawo do dożywotniego mieszkania wpływa na prawo do zachowku?.
Moj tata sporzadzil w roku 2001 Testament notarialny, w ktorym powolal mnie do calosci spadku z uwzglednieniem prawa do zamieszkiwania do smierci w mieszkaniu( przedmiot spadku) swej konkubiny a obecnie zony. Jaki ciezar finansowy spadnie na mnie po ogloszeniu testamentu i jakie sa prawne mozliwosci zminimalizowania naleznych (?) kosztow zachowku dla wspomnianej Pani?
Bede wdzieczna za odpowiedz.
Serdecznie pozdrawiam
Marek
28 stycznia 2016 12:26Szanowny Panie Wojciechu uprzejmie prosze o odpowiedz – Spadkodawca nie zostawila testamentu – w czasie kiedy zyla upowaznila spadkobioce (Corke) do zarzadzania kontem bankowym – niepoinformowala Syna o tym fakcie (Corka ) korzystala z konta bankowego wyplacala pieniadze zaspakajala swoje potrzeby po smierci Spadkodawcy – czy Synowi sluzy prawo do zachowka czyli 1/2 wartosci wszystkich kwot ktore wydala spadkobiorca Corka , czy kwote ta mozna wniesc do sadu jako darowizna mimo ze nie ma pisemnej umowy o darowiznie – ponadtto sprawa ta dzieje sie w Wielkiej Brytanii Spadkodawca zmarla w Wielkiej Brytanii a Spadkodawca mieszkal w Polsce czy wlasciwosc sadu i juryzdykcja nalezy do miejsca zamieszkania spadkodawcy w Polsce ?
Anita
19 lutego 2016 03:14Szanowny Panie Wojciechu
Przedewszystkim duze dzieki,za tak potrzebnego bloga-prowadzonego przez Pana
Mnie natomiast dot:sprawa spadku.
Rodzice mieszkali w nieruchomosci zakupionej przezemnie I maja Mame /bez udzialu Taty-byli malzenstwem/Wpis w akcie notarialnym -,,kupujace oswiadczyly,ze udzialy nabywaja za fundusze niepodlegajace malzenskiej wspolnosciustawowej,wobec czego stanowic one beda ich majatki odrebne,,-to bylo w roku 1970/
Wpis w ksiedze wieczyste -zgodny z naktem notarialnym.
W roku 1989 zmarl moj Tatus.
Mama spadku po mezu nie przeprowadzila/finansami jakie posiadalili wspolnie obdarowala starsze rodzenstwo.W roku 1996 dokonala darowizny swojego udzialu w tej nieruchomosci na moja rzecz.