Czy przysługuje mi zachowek? Od kogo mogę żądać zapłaty zachowku? To dwa najczęściej powtarzające się pytania dotyczące zachowków. W materiale wideo, który przygotowałem specjalnie dla Ciebie znajdziesz odpowiedź na pierwsze z tych pytań.
Jeżeli masz wątpliwości co do tego od kogo możliwe jest żądanie zapłaty zachowku, zachęcam Cię do zapoznania się z kolejnym wpisem, który umieszczę wkrótce na blogu.
Jeżeli nie możesz obejrzeć nagrania, przeczytaj tekst znajdujący się poniżej. Przygotowałem dla Ciebie transkrypcję mojej wypowiedzi.
Żądać zapłaty zachowku mogą 3 grupy osób
O tym kto jest uprawniony do otrzymania zachowku stanowi art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego. Zachowek należy się zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku na podstawie ustawy, to jest wedle ogólnych reguł dziedziczenia wynikających z Kodeksu cywilnego.
Chodzi tutaj o powołanie do spadku, które wystąpiłoby w tym konkretnym przypadku, a nie jedynie powołanie potencjalnie możliwe – na przykład do zachowku nie będzie uprawniony wnuk spadkodawcy, jeżeli do zachowku jest uprawniony syn spadkodawcy.
Art. 991 Kodeksu cywilnego
§ 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).
§ 2. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia
Zstępni, w tym zwłaszcza dzieci i wnuki
Pierwszą z grup uprawnionych do zachowku są zstępni. Zstępni to kolejni potomkowie tej samej osoby: jej dziecko, wnuk, prawnuk, praprawnuk i tak dalej. Stosunek pomiędzy zstępnym oraz daną osobą polega na tym, że ten pierwszy pochodzi od tej drugiej.
Małżonek w separacji nie może żądać zachowku
Do drugiej grupy osób uprawnionych do zachowku należy małżonek spadkodawcy. Pamiętaj jednak, że do dziedziczenia i zachowku nie będzie uprawniony małżonek pozostający w separacji – wynika to z art. 9351 Kodeksu cywilnego.
Art. 9351 Kodeksu cywilnego
Przepisów o powołaniu do dziedziczenia z ustawy nie stosuje się do małżonka spadkodawcy pozostającego w separacji.
Zachowku nie będzie mógł także żądać małżonek, który został wyłączony od dziedziczenia z powodu wystąpienia przez spadkodawcę do sądu o rozwód lub separację z winy małżonka, chyba że takie działanie spadkodawcy nie było uzasadnione. Ograniczenie to przewiduje art. 940 Kodeksu cywilnego.
Art. 940 Kodeksu cywilnego
§ 1. Małżonek jest wyłączony od dziedziczenia, jeżeli spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione.
§ 2. Wyłączenie małżonka od dziedziczenia następuje na mocy orzeczenia sądu. Wyłączenia może żądać każdy z pozostałych spadkobierców ustawowych powołanych do dziedziczenia w zbiegu z małżonkiem; termin do wytoczenia powództwa wynosi sześć miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o otwarciu spadku, nie więcej jednak niż jeden rok od otwarcia spadku.
Rodzice mogą żądać zachowku jeżeli nie ma zstępnych
Do trzeciej grupy osób uprawnionych do dziedziczenia należą rodzice spadkodawcy. W pewnym uproszczeniu możemy przyjąć, że rodzice mogą żądać zachowku jeżeli brak jest zstępnych zmarłego spadkodawcy. Rodzice mogą być uprawnieni do zachowku samodzielnie lub wspólnie z małżonkiem spadkodawcy.
Zapamiętaj
Co powinieneś zapamiętać po zapoznaniu się z tym wpisem? Do żądania zapłaty zachowku uprawnione są 3 kategorie osób:
- zstępni spadkodawcy;
- małżonek spadkodawcy; oraz
- rodzice spadkodawcy.
Zapłaty zachowku mogą jednak żądać tylko osoby, które byłyby powołane do dziedziczenia tylko w tym konkretnym przypadku.
Mogą też zachodzić przypadki, w których osoby te nie będą mogły żądać zapłaty zachowku – na przykład z powodu niegodności dziedziczenia lub wydziedziczenia przez spadkodawcę.
Piotr
9 kwietnia 2014 11:11Panie Konradzie,
a czy dwoje rodzeństwa(syn i córka spadkodawcy) nie uwzględnionych w testamencie sporządzonym przez ich ojca, może domagać się zachowku od trzeciego dziecka spadkodawcy (ich siostry)w jednym pozwie? Czy też może są to dwie odrębne sprawy? /Chodzi o obniżenie kosztów/
Wojciech Rudzki
16 kwietnia 2014 17:42Panie Piotrze, dochodzenie prze 2 osoby roszczenia o zapłatę zachowku od tej samej osoby w jednym postępowaniu jest możliwe – pomiędzy tymi osobami będzie istniał tak zwany stan współuczestnictwa czynnego. Natomiast nie wpłynie to na wysokość opłat sądowych od wniesionego pozwu – opłata wynosi 5 % od żądanej kwoty. Można się ew. zastanawiać jaki wpływ będzie to miało na wysokość kosztów zastępstwa procesowego.
Piotr
10 kwietnia 2014 13:43Dodam, jeszcze że to trzecie dziecko otrzymało testamentem całość spadku czyli nieruchomość.
maniek
29 września 2014 08:24witam mam pytanie czy należy mi się spadek,zachowek od mojego dziadka? Dziadek miał 3 córki 2 z nich neżyją w tym moja mama żyje tylko jeszcze jedna ciotka dziadek ożeni się w 2003 roku a po roku zmar jego żona zmara 3 lata później i miaa 2 córki czy mimo wszystko mi i mojej żyjącej cioci coś się należy? Prosze o odpowieź Mariusz
Wojciech Rudzki
29 września 2014 09:13Dziękuję za komentarz. Ogólne odpowiedzi na te pytania znajdują się we wpisach dot. dziedziczenia ustawowego i osób uprawnionych do otrzymania zachowku (czyli m.in. ten wpis). Udzielenie szczegółowej odpowiedzi bez poznania całej sprawy nie jest naturalnie możliwe.
Izabela
9 października 2014 09:10Witam,mam pytanie czy moj ojciec moze domagac sie zachowku jezeli jego jeszcze zyjaca mama przepisala wszystko córce(dom i dzialki a drugiej tylko działke)w chwili smierci ona juz nie bedzie nic posiadaC.Prosze o odpowiedz.Dziekuje
Wojciech Rudzki
9 października 2014 10:35Pani Izabelo, proszę zapoznać się z wpisem „kiedy przysługuje zachowek”.